بلوغ زودرس دختران چه علائمی دارد و چرا رخ میدهد؟
بلوغ زودرس دختران باعث ایجاد تغییرات ظاهری در شکل بدن، رشد استخوانی سریع و افزایش هورمونهای جنسی شده در نتیجه میتواند اضطراب و استرس را برای کودک بههمراه داشته باشد.
بلوغ یک فرآیند طبیعی در بدن است که معمولا برای دختران بین سنین 9 تا 13 سال رخ میدهد و در صورت بروز علائم در دختران زیر 8 سال میتوان گفت بلوغ زودرس اتفاق افتاده است.
در ادامه بهطور کامل با بلوغ زودرس و انواع آن، علائم و هر چیزی که در رابطه با این موضوع باید دانید آشنا میشویم پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
بلوغ چیست و باعث بروز چه تغییراتی میشود؟
به نقل از دکتر رامین اسدی زمانی که دختران از مرحله کودکی گذر کرده و بدن آنها ویژگیهای یک بدن بزرگسال را پیدا میکند درواقع بلوغ رخ میدهد. فرایند بلوغ در اثر ترشح هورمونهای مختلف رخ داده که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
بلوغ آدرنال
معمولا اولین تغییرات بدن شامل رویش موی زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل، آکنه و ایجاد بوی بد بدن بوده که دلیل این اتفاقات تولید هورمونهایی از غدد فوق کلیوی یا آدرنال است.
بلوغ غدد جنسی
برای اینکه بلوغ جنسی رخ دهد غده هیپوفیز که مسئولیت کنترل دیگر غدد بدن را بر عهده دارد هورمونهایی ترشح کرده تا تخمدانها شروع به فعالیت کنند. تخمدان نیز هورمونهای استروژن و پروژسترون را ترشح کرده و باعث افزایش قد، رشد سینه، رحم و شروع قاعدگی میشود.
بلوغ زودرس دختران در چه سنی رخ میدهد؟
بلوغ زودرس دختران زمانی است که بلوغ آدرنال و جنسی در کودکان زیر 8 سال دیده شود. گاهی این اتفاق یک امر طبیعی محسوب شده و در مواردی نیز باید حتما فرزند خود را برای معاینه نزد متخصص اطفال ببرید.
بلوغ زودرس چگونه کودک را تحت تاثیر قرار میدهد؟
برای اینکه بدانیم بلوغ زودرس چگونه است باید با انواع آن آشنا شویم. در ادامه به معرفی آنها میپردازیم:
بلوغ زودرس مرکزی
علت بلوغ زودرس مرکزی میتواند عفونت خاص مغز، تومورهای هیپوتالاموس یا ضربه مغزی باشد. این آسیبها منجر به ترشح زودهنگام هورمونهای جنسی میشوند. لازم بهذکر است در بسیاری از موارد نیز علت این اتفاق مشخص نمیشود.
بلوغ ناقص
گاهی ممکن است کودک تنها برخی از نشانههای بلوغ زودرس مانند رویش موی زائد یا رشد سینه را مشاهده کند و این موضوع معمولا بهدلیل تولید آندروژن اضافی توسط غدد فوق کلیوی است.
بلوغ زودرس محیطی
درصورت بروز مشکل در تخمدانها یا دیگر بخشهای دستگاه تناسلی زنانه، همچین مشکلاتی در غدد فوق کلیوی، بلوغ زودرس محیطی رخ میدهد.
علت بلوغ زودرس دختران چیست؟
برای اینکه بدانیم چه علتهایی میتوانند در بروز این فرایند بهصورت زودهنگام تاثیرگذار باشند بهتر است ابتدا با فرایند بلوغ آشنا شویم.
اولین اتفاقی که برای بلوغ در بدن کودک رخ میدهد تولید هورمونی بهنام آزادکننده گنادوتروپین توسط مغز است. با رسیدن این هورمون به غده هیپوفیز، تخمدانها شروع به ترشح هورمونهای استروژن میکنند.
بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس میشوند معمولا از نظر جسمی سلامتی کاملی دارند و به همین دلیل در موارد بسیاری نمیتوان علت بروز این فرایند را تشخیص داد.
بلوغ زودرس مرکزی در موارد بسیار کمی ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- آسیبهایی در سیستم عصبی مانند وجود تومور در مغز یا نخاع
- مشکلات مغزی مادرزادی مانند تومور غیرسرطانی یا تجمع بیش از حد مایعات
- کمکاری تیروئید
- تابش اشعه به مغز یا نخاع
- بیماری نادر ژنتیکی به نام سندرم مککون آلبرایت که علاوهبر تاثیر روی رنگ پوست و استخوانها میتواند باعث بروز مشکلات هورمونی نیز شود.
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال؛ این بیماری سبب گروهی از اختلالات ژنتیک شده که در نهایت باعث ترشح غیرطبیعی هورمونها توسط غدد کلیوی میشوند.
آیا چاقی بر بلوغ زودرس دختران تاثیر دارد؟
دوران بلوغ باعث افزایش تجمع چربی در بخشهلیی از بدن مانند بالای کمر، رانها و بازوها میشود. این موضوع در نهایت افزایش وزن آنها را بههمراه دارد.
این احتمال وجود دارد که چاقی دختران پیش از بلوغ بهدلیل هورمون لپتین باشد. این هورمون باعث افزایش ترشح هورمونهای جنسی شده و همچنین روی تنظیم اشتها نیز تاثیر میگذارد.
با این حساب میتوان نتیجه گرفت افزایش میزان چربیهای انباشتهشده و بهطور کلی بالا رفتن وزن ممکن است روی بلوغ زودرس تاثیرگذار باشد. پس با مصرف مکملها و ویتامینهای لازم، به تنظیم و رشد طبیعی بدن کمک کنید.
علائم بلوغ زودرس دختران
تمام ویژگیهایی که در دوران بلوغ دیده شده در این فرایند زودرس نیز مشاهده میشود مگر در مواردی که بلوغ زودرس ناقص رخ دهد. بهطور کلی اگر علائم زیر در دختران زیر 10 سال مشاهده شد یعنی به بلوغ زودرس دچار شدهاند:
- پریودی
- آکنه
- بوی بد بدن یا ایجاد بوی زنانه
- رشد اندامهای مختلف از جمله سینه
- رشد موهای زائد زیر بغل و ناحیه تناسلی
نحوه درمان بلوغ زودرس چگونه است؟
بسته به نوع بلوغ زودرس و دلیل ایجاد آن درمانهای مختلفی برای این فرایند زودهنگام در نظر گرفته میشود. بیشترین درمان استفاده از داروهای هورمونی است.
این هورمونهای مصنوعی میتوانند ترشح هورمونهای تولید مثل را متوقف کنند. در مقابل کودکانی که بهدلیل تومور دچار این مشکل شدهاند باید با کمک جراحی و برداشتن توده یا تومور درمان شوند.
در مواردی نیز تنها با حذف منابعی مانند کرمهای استروژن میتوان این فرایند را متوقف کرد. بنابراین پزشک باید در مرحله اول بهبررسی دلیل ایجاد آن بپردازد.
آیا بلوغ زودرس خطرناک است؟
یکی از سوالات مهم که ذهن والدین را درگیر کرده میزان خطرناک بودن بلوغ زودرس است. درواقع باید گفت این مشکل بهطور کلی خطرناک نیست اما باید در این شرایط توجه خاصی به فرزند خود داشته باشید.
رشد سریع بدن و مشاهده علائمی مانند اولین قاعدگی در سن زیر 10 سالگی میتواند به کودک احساسات ناخوشایندی القاء کند.
همچنین باید گفت بلندقد بودن در دوران کودکی و رشد سینهها ممکن است باعث بروز احساس شرم در کودک شود و او را به فردی منزوی تبدیل کند.
به همین دلیل نیز بهتر است با مشاهده اولین علائم بلوغ زودرس دختران، آنها را برای معاینه نزد پزشک ببرید تا درصورت امکان از رشد سریع نشانهها جلوگیری شود. والدین نیز در این زمان باید نسبت به رفتارهایی که با فرزند خود دارند نهایت دقت را داشته باشند و برای این موارد بهتر است از مشاوری کاردان کمک بگیرند.
آیا جلوگیری از بلوغ زودرس در دختر امکانپذیر است؟
در بسیاری از موارد بسته به دلیل بروز این اتفاق نمیتوان از آن جلوگیری کرد. اما با انجام راهکارهایی مانند دور نگهداشتن کودک از منابع بیرونی که دارای هورمون تولید مثل هستند مانند کرم و لوسیونهای حاوی استروژن تا حدودی میتوان از بلوغ زودرس پیشگیری کرد.
داشتن سبک زندگی درست، رژیم غذایی سالم و همچنین جلوگیری از افزایش وزن در دختران نیز میتواند تا حدودی از بروز بلوغ زودرس در آنها جلوگیری کند.
جمعبندی
بلوغ زودرس دختران فرایندی است که پیش از 8 سالگی رخ داده و معمولا علائمی مانند شروع پریودی، رشد استخوانها، رشد سینه، رویش موی زائد زیر بغل و ناحیه تناسلی را بههمراه دارد.
از آنجایی که این مشکل میتواند نشاندهنده بیماریهایی مانند توده و تومور یا آسیبهای مغزی باشد بهتر است با مشاهده اولین نشانهها کودک خود را برای تشخیص و درمان نزد پزشک متخصص ببرید.